Abdimajid Arefe

Maanta uun ma aha, weligay ba sidan baan ahaa. Qalbigaygu cid kasta wuu u furanyahay. Waa meel aan cabsiyi ka jirin. Ciddii uu doono buu calmadaa, sidoo kale ciddii ay doonis u gasho oo dhan baa u dhacda oo dhexdiisa gogol dhigata. Laga soo bilaabo caruurnimadaydii waxa aan dhex dabaalanayay badwaynta doorashada iyo rabitaanka. Waxbaan jeclaanayey, ka helayay, sidoo kale anna waa la iga helayay oo waxan ahaa cadrad loo tartamo.  Waan xasuustaa oo wiilashii aannu soo wada sheekaysannay mid aan saamayn igu lahayni ma jiro. Si turxaan la' baannu dhamaantood u wada socon jirney. Marka laga tago masayrka; oo ka marag kaca danaynta aad qofkan u hayso, ama uu kuu hayaba, weli may dhicin qof xidhiidh na dhex maray in aannu cadho ku kala tagno. Mooji malaha kal xumaha qabataba ma aannu lahayn. Carruurnimo wacnaydaa!  Imika waan weynaaday. Sanadkii lasoo dhaafay iyo dhawr bilood oo ka horreeyey ba wax xidhiidh ah ma lahayn. Waxa uu ahaa go'aan ku yimi in aan nasasho qaato waxyaabaha dib...

 " Noloshu waa buug, kuwa aan waligood safrinna waxa ay akhriyaan hal bog oo kaliya ." ---Saint Augustine X amar waxa ay ahayd mid ka mid ah magaalooyinka aan tegay midooda ugu xasuusta wacan. Haddii Ibraahin Hawd sheekadiisa Aanada Nageeye ku bilaabay "waa Xamar oo sii dhimanaysa. Dal dhan bay se ugu nolol danbaysay" anigu waxa aan odhan lahaa, Xamar markan waa ay soo noolaanaysay. Maya ee waxa ay ahayd sidii oo aan weligeed waxba ka dhicin. Waxa aan is weydiinayay kun su'aalood jawaabahana mid ba meel baan ka helayay. Xamartii Hawd ka sheekeeyay ma arag. Middii aan shaashadaha ka arki jirayna ma arag. Ma aanan arag Xamartii Eebbe ha u naxariistee Cawke ka soo warramayay ku dhowaad dhawr iyo toban sano ka hor, markii ay ugu foosha xumayd uguna nasiibka darnayd. Waa markii hooyooyinku ku cataabayeen wixii suugaan Alle baray ee Banaadiri iyo nooc kastaba leh. Dunnida waxaa ugu foolxun hooyo cabanaysa, waxaana ugu qurux badan hooyo faraxsan. Magaalada sida ay taha...

Waayaha adduun iyo lurka ku lammaan ee qalbigaaga sida hootada uga taagan ayaad ka murugsan tahay. Haddii aad hurdo u hollato waxa aad is aragtaa iyada oo waagu galac yidhi. In mashaakilkaagu hurdo kuu diideen iyo in xanuun jiro inta aad ka fikirayo baa qorraxda oo shaqadeedii maalinlaha ahayd wadataa daaqadda qolkaaga ka soo dhex baxdaa. Qorraxdu dadka kale waa u rejo, adiga se, wax ay kuu tahay ma garaneysid! In ladh kugu soo kacaya aad ka gam'i waydo, miyaanay xanuunada ka mid ahayn? Haddii ay Saado Cali ku heestey, “cuduradda aan la dabar jarin, caashaqa ha lagu daro.” Si la mid ah ayaa aan u leeyahay, ladhkaa ha lagu daro xanuunada daran ee fikirkoodu na geyaysiiyo in aan ka gam’I wayno. Waayo, sida uu Saado dhibta ugu hayay caashaqu baa adna hibashadu dhib kuugu haysaa. Marka deegaan iyo bulsho cadiban aad ku dhex korto, waxa aad qabtaa waaya'aragnimo diiqadeed waxa aadna u baahan tahay baan nafsadeed. Subax walba, foolxumo kaa nixisa baa ku hortaalla. Waa halka 'Chro...

Q ariibnnimo ayuu dareemayay markii uu magaalada soo galayay. Safarka uu soo galay, magaalada oo ku cusub iyo kulanka uu geli doono daqiiqado yar ka dib, intuba waxa ay sii shiidaaliyeen cabsi iyo farxad is dhex socda oo isu midab iyo muuq eekaaday oo uu ilaa galab ta dareemayay.  Wax buu ku faraxsanaa. Wax na wuu ka werwerayay. Labadaas xaaladood ayaa foolkiisa ka muuqanayay. Xalane Hotel baad i geynaysaa ayay ku ballabeen darawalka. Ballantii uu qaaday isaga oo oofinaya ayaa uu ku soo laabtay hoteelkii. “Waa kan Xalane ee soo deg” na sii raaciyay.  Waxa uu toos u galay qolkiisii oo u diyaarsanaa, cabbaar buu isu diyaariyay sidii qof ballan leh. Haa. Waa ballan ku wayn oo uu culayskeeda sidi kari la’yahay.  Afar iyo tobankii Abriil laba sano ka hor ayaa isu gu muuq danbaysay isaga iyo gacaladiisa iyaga oo cadho ku kala maqan ayuu dalka ka tegay. In kasta oo ay maalmihii la soo dhaafay isu wacnaayeen oo maan ahaan u wada joogeen waqtiga ugu badanna xidhiidhintooda ku qaad...

Sheeka'faneeddu inta ay madadaalo iyo fan tahay, waxa ka badan inta ay gudbiso cilmi, dhaqan, caadooyin iyo taariikh. Waxa ay leedahay awoodda ay intaas oo mawduuc iyo ka badan ba ku xanbaari karto. Waxa la ga yaabaa in akhristuhu isaga oo ku tala jiray kaliya helidda xogta sheekadu gudbinayso ama mawduuca ay khusayso xiisaynayay in uu helo waxyaabo kale oo badan oo uu ka dhex fahmo sheekada, taas oo sababta in ay sheekaba mid kale u dhiibto. Tusaale ahaan, sheekada Aanadii Nageeye, ee Ibraahin-Hawd qoray, waxa uu qofku isaga gudbayaa intaas oo mawduuc oo mid waliba xiisihiisa leeyahay. Diinta, dhaqanka intiisa kakan, eexda, aanada, caddaalad darrada, noloshii miyiga, tii magaala galka, dawladnnimadii, askartii kacaanka iyo waayihii xiligaas jiray ayuu midba sawir xog ku filan innaga siiyay qoraagu. Si guudna, waxa la is waydiin karaa maxaa lagu jeclaaday sheekooyinka Hawd ee gaagaaban iyo kuwa kalaba? Waxa uun bay jawaabtu noqon kartaa, waa in uu ku soo gudbiyay xaalado hawl badna...

  L abadii sanno ee u danbeeyay waxa uu ku jiray xaalad hubanti la'aan ah. Marka uu maalmo joogaba waxa la geynayay goob caafimaad. Waxa ay taasi dhaxalsiisay welwelka uu ka qabo waayihiisa caafimaad iyo taag yarida la soo deristay. Kolkii hore, miyigu waxa uu u ahaa duni u gaar ah oo aannu waxba dhaafsanin. Markan se waxa uu karhayay noloshiisii hore iyo sida ay halganka ugu bilaabantay midho la sheegana aannay u soo bixin. Dhaliisha ugu weyn ee uu u hayay baadiyaha waxa ay ahayd in cilinkiisa lagu saari waayay oo dantu baday in uu magaalo aannu jeclayn ku negaado. Laakiin, markii uu taas aad uga sii fikiray waxa uu garwaaqsaday in aannu hiifitaan iyo hilow isugu darin bartii uu ka yimi. Waxa uu goostay ta roon oo ah xiisaha uu u qabo deegaankiisii in aannu waligii ka suulin. Waxa uu ku dhashay deegaanka ‘Waabagaajo’ oo ah dhuldaaqsimeed u dhaxeeya dhawr magaalo, waxa uuna xigaa dhanka hawdka Togdheer. Sida magaca ka muuqata waa dhul nolosha ka jirtaa ay adagtahay, taasna waxa uu ...