Ergadii Furqaan

Taariikhda iyo dhacdada tagtada ku biiray in la soo tebiyo oo dadku u bogaan sideeda ayay u adag tahay, waxa ay se ka sii adag tahay marka ay suugaan ku sheekayn noqoto ee Gabay ama Maanso lagu soo warinayo wixii dhacay. Waa uun kala duwanaantii tixda iyo tiraabta oo in wax lagu sheegaa midna way adag tahay midna way fududdahay.

Qofka xilkaa isa saara ee awoodiisu tusto in uu hawshan gudan karana waxa la gudboonaanaysa in uu taxo waxkasta oo dhacdada uu ka warramayo ku lamaan oo taariikhdaa oo saxar tiran soo gudbiyo.

Haddaba, Hadraawi waxa aynnu odhan karnaa waxa uu buuxiyay kaalintaa oo waxa uu habsuugaaneed ku too tabiyay imaanshihii Rasuulka SCW, macnaha iyo ujeedka farriintii uu siday, wixii uu la kulmay iyo sidii uu uga gudbay. Hadraawi, kolkii uu qasiidadan qoray waxa sii qurxiyay laxanka uu jiir saaray oo isna ku qotoma dhadhanka iyo farriinta ay maansadani gudbinayso. Cabdilaahi Sulfa, Jiir oo wax ka qaadaya iyo Maryama Muudeey ayaa iyaguna codad aan kala dhicin ku gudbiyay farriina. 

Maansadu waa Siiro. Waxa ay isdul taagaysaa wax badan oo nabiga la xidhiidha.  Dhalashadiisii SCW, korriinkiisii, dhimashadii waalidkii iyo marxalado adag nebigana tarbiyadeeyay ayay soo gudbinaysaa. Waxa kale oo ay ka warramaysaa sidii ay dhalashadiisu u farxad galisay dunida oo dabcsan saamayntaa laga garan karo isbedalka dhaqan, dabci iyo diimeed ee uu dunida ku yeeshay. Isaga oo intan xusaya waxa uu Hadraawi leeyahay:

"Nabigii Ilaahoow

Ergadii furqaanoow

Nuurkii islaamkoow

Ayaamaha Ilaahay

Qaar baa astaan lehe

Toddobada ayaamood

Isniin baad ka dhalatoo

Aduunyada xuskaagii

Ololaa ka dhacayoo

Urur wayne goortii

Ugxantaadu bururtaa

Xidiguhu ifeenoo

Dayaxaa ilayskii

Arladoo dhan gaadhoo

Odkodkiyo Hilaacaa

Araggiyo waxmaqalkii

Ashqaraar ku ridayoo

Adoomaha dhamaan baa

Abshir dhaha la yidhi"

Sida aynnu Siirada ku soo barannay, Nabigu aabihii nolol kuma soo gaadhin, hooyadii kolkii ay xijaabatayna waxa soo koriyay oo naaska nuujisay Xalima. Marka la eego sida uu nabiga korriinkiisii ula kulmay caqabadahaa nololeed, oo ay ugu wayn tahay dhimashada waalidkii–malaha caqabad ka wayni ba ma jirto, in qofku gacalkiisa yaraan ku waayo waxa aynnu ka fahmaynnaa sida dhalashada rasuulka, barbaaridiisa iyo abuurtiisaba ay macna iyo ujeed wayn u lahayd. Bal hadda eeg erayadan hoose.

" Aamina bint Wahab baa

Kugu qaaddday uurkoo

Adigoo unkamayoo

Wali soo ifbixin baa

Adoogaa xijaabtoo

Nafta laga aroorshoo

Amrran hooyadaa baa

Umushii ku dhimatoo

Allahay Xaliimuu

Igadh kaaga dhigayoo

Iyadaa lafdhabartiyo

Kugu qaadday adhaxdoo

Abuurtaada nabiyoow

Ulajeeddo wayn buu

Kalahaa ilaahoo

Hadba guri amaanuu

Rabbi kugu ogaayoo

Arrintaada meel buu

Ku ilaalinaayay"

Sida uu Rasuulkuba sheegay, waxa loo soo diray oo ujeedkiisu ahaa dhamaystirka akhlaaqda suubban. Marka aynu ogaanno astaamaha, dhaqanka, dabciga iyo dunwanaagga rasuulka ee dhamaantood wacnaanta iyo hufnaanta ku arooraya; waxa aynnu qiraynnaa in ay islahaayeen dabcigii aynnu ka barannay iyo farriintii uu siday. Markale iyo qasiidada u kaalay:

“Xaqa kama ajoodow

Runta kama adkaystow

Ammaanada ma lumiyow

Dadka uma abtiriyow

Ammaantaada Nebiyow

Afku koobi maayee

Waxaad olol bakhtiisiyo

Waxaad eedo reebtiyo

Waxaad iin daweysiyo

Waxaad eel bogsiisiyo

Waxaad aafo damisiyo

Illinkaad bannaysiyo

Dhaqankiyo asluubtiyo

Iimaanka sugan baa

Dadku kaaga aayee

Axdigaagu waa tiir

Ummaddaadu mudan tahay."

Markii uu rasuulku quraysh ula yimi in ay baadil ku suganyihiin, waxa ay caabudaanna ay qubaan oo diinta Islaamka qaataan wixii ay kaga falceliyeen iyo dhibaatayntii meelo badan baa la gu soo wariyay. Carruur iyo cirroo le, waxa ay ku hawlanaayeen in ay iska caabiyaan oo dhegaha ka furaystaan farriintaas, oo sida la fili karo ay dareemayeen in ay lid ku tahay waxa ay markaa haysteen ee diin ahaa iyo caadooyinkoodii kalaba. Haddaba, si aad qodobkan tix ahaan ugu fahanto ku soo noqo qasiidada. Waxa uu leeyahay:

" Urur wayne waataad

Ka akhrisay dhanbaalkee

Umaddoo dhan shirisee

Arrintii dhacsiisee

Inkastood waxyaabliyo

Tustay dhawr astaamood

Waatay adoomuhu

Afar iyo shan mooyee

Kaa aamuseenoo

Iimaansan waayeen

Aayadaha quraankee

Dhegahaa ka awteen

Ula jeedaadii,

Adyaddaa caruurtiyo

Gardarrada Abwaanada

Ushu kuma damqaynnoo

Samirkii ayuub baad

Kaga uursamaydoo

Eedooda waataad 

u adkaysanaysay".

Sida aynnu ognahay, Quraysh intii aanu Rasuulku ka soo dhex bixin, waxa ay ahayd umad jahli dilooday oo caadooyin xunxun baa ka dhex jiray. Bulashada qayb ka mid ah, sida dumarka oo kale waa la yasi jiray oo la takoori jiray. Waxa ka jiray dhaqanka in la kala abtirsiin sheegto oo la isugu faano iyo dhaqanno kale oo kakan. Markii se, uu Nabigu yimi ee diinta faafiyay waxaas oo dhani waxa ay ku biireen taariikhda oo waa uu suuliyay si gaar ah tartanka qabaa'ilka oo meel sare taagnaa waxa uu ku yeeshay saamayn wayn oo tusaale ahaan qabaa'iilkii Carbeed ee is dili jiray waxa uu ku wacyi galiyay in qabyaaladdu jala qaybsanaan bulsho tahay ee ay ka fogaadaan, waxa uuna xoojiyay in ay Islaamka ku modoobi karaan. 

Haddaba, qodobkan isaga oo Hadraawi xusaya waxa uu yidhi:

" Ummad kala qab waynoo

Anbatoo hallawdoo

Abtirsiimo lumisoo

Utun kala dhex taalloo

Aardoon ku madhatoo

Ashahaado karinoo

Ooduhu dhexyaaliin

Soo ururshihiiyoow,

Dunidoo la iibshoo

Dadku kala irdhooboo

Aabayaal dhashoodii

Nolol aasayaanoo

Qofkastaa itaalkii

Ku adeeganaayoo

Ruuxaan awood layn

La adoonsanaayoo

Dadku ooyayaanoo

Umaltaah ku seexdaan

Nabigii asxaantiyo

Galladiyo abaalkiyo

Soo rogay ammaankoow

".

Nabigu waxa uu boorrin jiray jacaylka, wada noolaanshaha, wanaaggga iyo akhlaada suubban oo inta wanaag jirtaaba ka farcanto. Waxa la soo wariyaa dhawr qiso oo la xidhiidha jacaylka iyo nabiga. Sida qisadii jacayl ee dhexmartay Saynab oo inantiisa ahayd iyo ninkeedii Abu caas. Waxa uu ahaa moodal akhlaaqeed oo dunnida soo maray, raadkiisuna weligii dunnida ka dhex jirayo.